Οι επιπτώσεις των δημογραφικών εξελίξεων στο οικογενειακό περιβάλλον των 65 ετών και άνω στην Ελλάδα

Βύρων Κοτζαμάνης

DIRAP Flash News 15, 2023

DOI: https://doi.org/10.6084/m9.figshare.22303498.v2 

Η συρρίκνωση της γονιμότητας και η αύξηση του προσδόκιμου ζωής οδήγησαν στην αύξηση του ειδικού βάρους των ηλικιωμένο ατόμων, μια αύξηση μη αναστρέψιμη τις αμέσως επόμενες δεκαετίες, καθώς το πλήθος των άνω των 65 ετών θα συνεχίσει να αυξάνεται ενώ ο συνολικός πληθυσμός της Ελλάδας θα μειώνεται. Το ενδιαφέρον επικεντρώνεται σήμερα στην αλλαγή της σχέσης ανάμεσα στον πληθυσμό εργάσιμης και μη εργάσιμης ηλικίας 65 ετών και άνω, ιδιαίτερα δε της σχέσης ανάμεσα στον οικονομικά ενεργό και στον οικονομικά μη ενεργό πληθυσμό άνω των 65 ετών, και στις άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις των αλλαγών αυτών. Η μείωση όμως της γονιμότητας (και η αύξηση της ατεκνίας), καθώς  και η μείωση της θνησιμότητάς σε συνδυασμό με τις αλλαγές στη σύσταση και διάλυση των συμβιώσεων (γαμηλιότητα και διαζύγια), θα επηρεάσουν αναπόφευκτα στο μέλλον και τη δομή και σύνθεση των νοικοκυριών των ηλικιωμένων. Στο άρθρο αυτό εξετάζουμε, λαμβάνοντας δυο γενεές γυναικών (αυτές που γεννήθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1920 και αυτές που γεννήθηκαν μια εξηκονταετία αργότερα), τις μεταβολές του πλήθους των ατόμων από τα οποία αποτελείται ή θα αποτελείται το στενό οικογενειακό περιβάλλον όσων στις δυο αυτές γενεές επιβίωσαν ή θα επιβιώσουν μετά τα 65 τους έτη. Η ανάλυσή μας αφήνει να διαφανεί μια σημαντική διαφοροποίηση όσον αφορά το πλήθος των ατόμων αυτών. Ειδικότερα το «στενό» οικογενειακό περιβάλλον όσων έχουν γεννηθεί έχουν γεννηθεί στις αρχές της δεκαετίας του 1980 θα αποτελείται από πολύ λιγότερα άτομα σε σύγκριση με  το αντίστοιχο όσων έχουν γεννηθεί λίγο μετά το 1920, ενώ αρκετές από αυτές θα είναι μόνες. Έτσι, ακόμη αν υποθέσουμε ότι οι υφιστάμενοι οικογενειακοί δεσμοί δεν θα ατονήσουν τις επόμενες δεκαετίες, με δεδομένο ότι σήμερα η οικογένεια υποκαθιστά σε μεγάλο βαθμό το κράτος πρόνοιας, το διακύβευμα είναι προφανές.