Ο πληθυσμός της Ελλάδας στον ορίζοντα του 2050

Βύρων Κοτζαμάνης, Γιώργος Κοντογιάννης

Demo News 45, 2023

Doi: https://doi.org/10.6084/m9.figshare.22567261.v1

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Ο πληθυσμός του πλανήτη μας αυξάνεται και θα συνεχίσει να αυξάνεται φθάνοντας τα 10 περίπου δισεκατομμύρια πριν το τέλος του 21ου αιώνα σύμφωνα με το ενδιάμεσο σενάριο των προβολών των Ηνωμένων Εθνών. O πληθυσμός όμως της Ευρώπης, με βάση το ίδιο σενάριο, όχι μόνον δεν θα αυξηθεί, αλλά αντιθέτως θα μειωθεί τις επόμενες δεκαετίες. Ποιες είναι όμως οι προοπτικές για τον πληθυσμό της της χώρας μας με βάση πάντοτε τα σενάρια προβολών του Οργανισμού αυτού και σε ποιες υποθέσεις εδράζονται αυτές? Στο σύντομο αυτό κείμενο παρουσιάζονται και σχολιάζονται τα αποτελέσματα των πρόσφατων προβολών του πληθυσμού στον ορίζοντα του 2050 τόσο για την χώρα μας από τα οποία προκύπτει ότι:

1) Ο πληθυσμός της Ελλάδας μέχρι το 2050 θα συνεχίσει να μειώνεται σε όλα τα σενάρια,  2) Η μόνη ηλικιακή ομάδα που θα αυξηθεί είναι αυτή των 65 ετών και άνω 2) Ο πληθυσμός των 20-64 ετών (6 κατομ. το 2022) θα κυμανθεί γύρω από τα 4,5 εκατομ. 3) Εξαιτίας της γήρανσης -και παρά το γεγονός ότι η προσδοκώμενη ζωή αναμένεται να αυξηθεί- οι θάνατοι δεν αναμένεται να μειωθούν, 4) Ακόμη και αν η ένταση της γονιμότητας αυξηθεί («ενδιάμεσο» και «υψηλό» σενάριο), οι γεννήσεις αναμένεται στο μεν  «ενδιάμεσο» σενάριο να κυμανθούν ετησίως γύρω από τις 75 χιλ. (λιγότερες από τις 89 χιλ. ετησίως κατά μέσο όρο της δεκαετίας 2012-2021) στο δε «υψηλό» γύρω από τις 98 χιλ. (ελαφρώς περισσότερες). 5) Τα φυσικά ισοζύγια, θα συνεχίσουν μέχρι το 2050 να είναι αρνητικά -αν και σαφώς διαφοροποιημένα ανά σενάριο- οδηγώντας στη μείωση του πληθυσμού, καθώς το μικρό θετικό μεταναστευτικό ισοζύγιο των Η.Ε. (κοινό και στα τρία σενάρια, 140 χιλ. συνολικά από το 2022 έως το 2049) δεν είναι δυνατόν να τα αντισταθμίσει.  6) Για να μην μειωθεί ο πληθυσμός μας, θα απαιτηθεί ένα συνολικό μεταναστευτικό ισοζύγιο την περίοδο 2022-2049 πολύ υψηλότερο από αυτό. που λαμβάνουν υπόψη τα Η.Ε. Το ισοζύγιο αυτό θα πρέπει ξεπερνά στο μεν «υψηλό» (και πολύ λίγο πιθανό) σενάριο εξέλιξης της γονιμότητας τις 870 χιλ. και στο πιθανότερο «ενδιάμεσο» σενάριο τα 1,38 εκατομμύρια. 7) Το γεγονός ότι ακόμη σε 2 από τα 3 σενάρια αύξησης της γονιμότητας οι γεννήσεις μέχρι το 2050 αναμένεται να είναι λιγότερες από αυτές της δεκαετίας 2012-2021 οφείλεται στη μείωση του πληθυσμού των γυναικών σε ηλικία απόκτησης παιδιών και στη χαμηλή γονιμότητα τους. Η «ανόρθωση» της γονιμότητας τις αμέσως επόμενες δεκαετίες- αν επιτευχθεί- θα οδηγήσει προοδευτικά - εκτός των άλλων - αφενός μεν στην ανακοπή της συρρίκνωσης του πλήθους των γυναικών 25-44 ετών, αφετέρου δε στη σταθεροποίηση αργότερα των γεννήσεων (και κατ’ επέκταση σε ένα σχετικά ισορροπημένο φυσικό ισοζύγιο). Επομένως, πολιτικές που στοχεύουν σε αυτόν τον στόχο δεν αναμένεται να έχουν επιπτώσεις στον βραχύ-μέσο χρόνο, αλλά μεσο-μακροπρόθεσμα.

Κατ’ επέκταση, οι όποιες αρνητικές στο κοντινό μέλλον επιπτώσεις των δημογραφικών εξελίξεων των προηγουμένων δεκαετιών (καθώς και οι απορρέουσες από κάποιες μη αναστρέψιμες τις αμέσως επόμενες δεκαετίες τάσεις, βλ. δημογραφική αδράνεια) μπορούν να αμβλυνθούν αν, εκτός από την αύξηση της γονιμότητας, ανακοπεί επιπλέον και το κύμα φυγής των νέων ενήλικων και μετατραπεί σε ισχυρά θετικό το ισοζύγιο  είσοδοι-έξοδοι.

Λέξεις κλειδιά: Ελλάδα, προβολές πληθυσμού, 2050, Ην. Έθνη.