Θάνατοι και θνησιμότητα στην Ελλάδα και στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατά τη διάρκεια της πρόσφατης πανδημίας

Βύρων Κοτζαμάνης

DIRAP-Flash News 16, 2023

Doi: https://doi.org/10.6084/m9.figshare.23267846.v1

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η πανδημία COVID-19 οδήγησε σε μια σημαντική άνοδο των θανάτων και σε μια μείωση των προσδόκιμων ζωής, τόσο στην Ελλάδα όσο και στις άλλες χώρες μέλη της ΕΕ. Το ερώτημα εάν η Ελλάδα θίχθηκε περισσότερο ή λιγότερο από αυτές επανέρχεται συχνά στον δημόσιο διάλογο και στα ΜΜΕ, και για την απάντησή του χρησιμοποιείται συχνά ο δείκτης «θάνατοι από COVID-19 ανά 1 εκατομμύριο κάτοικων», με βάση τον οποίον η Ελλάδα βρίσκεται στην 7η χειρότερη θέση ανάμεσα στις 27 χώρες της ΕΕ. Ωστόσο, ο δείκτης αυτός είναι εν μέρει προβληματικός, καθώς επηρεάζεται τόσο από τη διαφοροποιημένη ανά μεγάλες ηλικιακές ομάδες κατανομή του πληθυσμού (βλ. γήρανση) όσο και από την διαφοροποιημένη ανάμεσα στις χώρες καταγραφή των θανάτων που οφείλονται στον συγκεκριμένο ιό. Μην έχοντας ακόμη στη διάθεσή μας εξειδικευμένους συγκριτικούς δείκτες (όπως πχ οι πιθανότητες θανάτου ανά αιτία και ανά ηλικία), δημιουργήσαμε μια δεύτερη κατάταξη με βάση τις μεταβολές, στις 27 χώρες της ΕΕ, του προσδόκιμου ζωής στη γέννηση ανάμεσα στο 2019 και το 2021. Ο δείκτης αυτός, που δεν επηρεάζεται από τη διαφοροποιημένη γήρανση και τη διαφοροποιημένη καταγραφή των θανάτων, αποτυπώνει, εμμέσως πλην σαφώς, τις επιπτώσεις του COVID-19 σε κάθε χώρα. Η Ελλάδα καταλαμβάνει στη νέα αυτή κατάταξη απλώς μια καλύτερη θέση (την 11^η), καθώς προηγούνται οι 10 πρώην σοσιαλιστικές χώρες με ακόμη μεγαλύτερες μειώσεις ετών ζωής από αυτήν.

Η δυσμενής θέση της Ελλάδας σε σχέση με τις περισσότερες χώρες-μέλη της ΕΕ οφείλεται στη μικρότερη ικανότητα ανάσχεσης της διάχυσης του ιού και, κυρίως, στις αδυναμίες του δημοσίου συστήματος υγείας της. Οι αδυναμίες αυτές, που προϋπήρχαν της πανδημίας, αναδείχθηκαν ακόμη περισσότερο κατά τη διάρκειά της, ενώ οι επιπτώσεις τους αποτυπώθηκαν και στα προσδόκιμα ζωής, με αποτέλεσμα τις μεγαλύτερες μειώσεις τους σε σχέση με την πλειοψηφία των χωρών της ΕΕ.