Η δημογραφική ελληνική πραγματικότητα

Βύρων Κοτζαμάνης

DIRAP-FOCUS 4, 2023

https://doi.org/10.6084/m9.figshare.24799764.v1

Περίληψη

ΟΙ πρόσφατες προβολές του πληθυσμού στον ορίζοντα του 2050 (Ην. Έθνη, 2022 και  Eurostat, EUROPOP- 2023) συγκλίνουν στο ότι:  ι) η αύξηση των θανάτων και η μείωση των γεννήσεων δεν είναι δυνατόν να ανατραπεί μεσοπρόθεσμα, με αποτέλεσμα τα φυσικά ισοζύγια να παραμείνουν αρνητικά οδηγώντας στην περαιτέρω μείωση του πληθυσμού, ιι) η όποια αναστροφή του μη ιδιαίτερα ευνοϊκού περιβάλλοντος για τη δημιουργία οικογένειας και την απόκτηση παιδιών θα περιορίσει τα αρνητικά φυσικά ισοζύγια, χωρίς ωστόσο να τα μετατρέψει από αρνητικά σε θετικά, μακροπρόθεσμα δε και μόνον θα επιτρέψει την προοδευτική εξισορρόπησή τους, ιιι) η γήρανση δεν πρόκειται να ανακοπεί, και τέλος iv) το αν ο συνολικός πληθυσμός μας θα μειωθεί κατά μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ή κατά 1,5 εκατομμύριο το 2050 θα εξαρτηθεί κυρίως από τη μεταναστευτική ζυγαριά (είσοδοι-έξοδοι) και δευτερευόντως από τα  Φυσικά Ισοζύγια. Ειδικότερα το έλλειμα γεννήσεων έναντι των θανάτων αναμένεται να  κυμανθεί από -1,50 (δυσμενές σενάριο, χωρίς τη λήψη ισχυρών μέτρων) έως -1,15 εκατομμύρια (ευνοϊκότατο).  Αυτό θα είναι σε αδρές γραμμές και το εύρος της αναμενόμενης μείωσης του πληθυσμού ανάμεσα στο 2024 και το 2050 εάν η μεταναστευτική ζυγαριά είναι μηδενική. Με βάση  το εκτιμώμενο αυτό εύρος του ελλείματος των γεννήσεων έναντι των θανάτων η σταθεροποίηση του πληθυσμού μας γύρω από τα σημερινά επίπεδα (10,35 εκατομ.) απαιτεί από δημογραφική σκοπιά ένα θετικότατο μεταναστευτικό ισοζύγιο (1,0 έως 1,3 εκατομ.  περισσότερες εισόδους από εξόδους, 40-50 χιλ. κατά μέσο ετησίως, ένα ισοζύγιο υψηλότερο ακόμη και αυτού της περιόδου 1991-2010).^. Αν και η μελλοντική πορεία του ισοζυγίου αυτού είναι αβέβαιη, εκτιμούμε ότι δεν είναι δυνατόν να καταγραφεί ένα τόσο υψηλό πλεόνασμα εισόδων έναντι εξόδων. Ένα «ήπιο» όμως  ισοζύγιο 15-20 χιλ./έτος (390 έως 520.000 το 2024-2049) θα συνέβαλε καθοριστικά στην επιβράδυνση μείωσης του συνολικού  πληθυσμού, όσο και αυτής των νέων 0-19 ετών και των ατόμων εργάσιμης ηλικίας (και, κατ’ επέκταση, και της δημογραφικής γήρανσης). Ο συνδυασμός επομένως πολιτικών  που θα περιορίσουν τις αμέσως επόμενες δεκαετίες την αύξηση των θανάτων, θα δημιουργήσουν ένα εξαιρετικά ευνοϊκό περιβάλλον για την απόκτηση του επιθυμητού αριθμού παιδιών από τις νεότερες γενεές, θα επιβραδύνουν σημαντικά τη μετανάστευση των νέων επιτρέποντας ταυτόχρονα την επιστροφή τμήματος τους και, που, ταυτόχρονα, θα επιτρέψουν την ενσωμάτωση και μόνιμη εγκατάσταση νέων αλλοδαπών στη χώρα μας είναι μονόδρομος, εάν επιθυμούμε ο πληθυσμός μας να μην υπολείπεται κατά πολύ των 9,7 εκατομ. το 2050  και το ποσοστό των 65 ετών και άνω να μην υπερβεί το 33%.